47
Neşe Öztürk Turşin – Talha Amuce
Frederick Burrhus Skinner
Çocukluk ve Gençlik Yılları
dimsel Davranışçılığın yaratıcısı
olarak bilinen, psikoloji ve eğitim
alanında büyük gelişmelere
öncülük eden, fikirleri ile
döneminde ve sonrasında
adından sıkça söz ettiren
Skinner, 1904 yılında, Pensilvanya’nın küçük bir
kasabası olan Susquehanna’da doğmuş ve ilk
gençlik yıllarını burada tamamlamıştır. Avukat
bir baba ve ev hanımı bir annenin çocuğu olan
Skinner aynı zamanda kendisinden iki yaş
küçük bir erkek kardeşle büyümüştür. Ancak
erkek kardeşi Edward’ı 16 yaşında beyin
kanamasından kaybetmiştir. Daha sonra
kendisine çocukluğunuzu nasıl tanımlarsınız
sorusu yöneltildiğinde “Sıcak ve istikrarlı”
olarak nitelendirmesinden mutlu bir aile
ortamında büyüdüğü sonucuna varılmaktadır.
Çocukluğundan itibaren bir şeyler inşa
etmekten ve yeni icatlar üretmekten hoşlanan
Skinner ilerleyen yıllarda da bu özelliğini
kaybetmeyecek, ilgi duyduğu alanlarda özgün
ve kalıcı çalışmalara imza atacaktır. Lise
yıllarına geldiğinde Francis Bacon’un
çalışmalarından etkilenerek bilimsel akıl
yürütme konularına ilgi duymaya başlamış ve
bu alanda araştırmalar yapmaya başlamıştır.
İlk gençlik yıllarının ardından, yazar olma
hayali ile New York’taki Hamilton College’a
başlamış ve 1926 yılında mezun olana kadar
İngiliz Edebiyatı alanında eğitim ve
çalışmalarına devam etmiştir. Mezuniyet
sonrasında yazarlık için çalışmaları, sadece
bir düzine kısa gazete makalesi ile sınırlı
kalmış ve ünlü şair Robert Frost'tan biraz
cesaret ve rehberlik almasına rağmen,
istediği verimi alamayınca yazarlık için
yeterli deneyime sahip olmadığına karar
vermiştir.
Sonraki süreçte, bir kitapçıda kâtip olarak
çalışmaya başlamış ve burada belki de
hayatının dönüm noktası olan Pavlov ve
Watson’ın çalışmaları ile tanışma imkânı
bulmuştur. Bu çalışmalardan aldığı ilhamla
psikoloji alanına derin bir ilgi duymaya
başlamış ve sonrasında Harvard Üniversitesi
Psikoloji bölümünde yüksek lisans
programına başlamıştır. Harvard’daki
öğrencilik yıllarında, sıcaklığı ve nemi
otomatik ayarlayan bir bebek beşiği icat
etmesi çocukluğundan gelen bazı ilgi ve
yeteneklerin devam ettiğini göstermiştir.
Mesleki ve Özel Hayatı
Güvercin Projesi
1931 yılında Harvard Üniversitesi’nde doktora
programını tamamlayan Skinner, 1936 yılında
kadar burada asistan olarak, edimsel davranış
ve edimsel koşullanma üzerine araştırma ve
çalışmalarını sürdürmüştür. 1936 yılında
Yvonne Blue ile tanışmış ve aynı yıl evlenmiştir.
Çiftin Julie ve Deborah isminde iki kızı
olmuştur. Skinner, Harvard'da bulunduğu
dönem boyunca insan davranışlarını objektif ve
bilimsel bir şekilde incelemeye başlamıştır.
Daha sonra "Skinner kutusu" olarak bilinen,
operant bir şartlandırma cihazı olarak
adlandırdığı cihazını geliştirmiştir. Skinner
kutusu, bir hayvanın yiyecek, su veya başka bir
tür takviye almak için basabileceği bir çubuk
veya anahtar içeren bir odaydı. Aynı zamanda
yanıtları eğimli bir çizgi olarak kaydeden bir
cihaz olan kümülatif kaydediciyi de icat
etmiştir.
1936 yılında Harvard’dan ayrılan Skinner 1948
yılında tekrar aynı kuruma dönene kadar,
Minnesota ve Indiana Üniversitelerinde ders
vermiştir. Minnesota Üniversitesi’nde
bulunduğu dönemlerde ilk kitabı olan
Organizmaların Davranışı’nı yayınlamıştır.
Yayınlandıktan sonraki sekiz yıl boyunca
yalnızca 500 adet satabilen ve genellikle
olumsuz eleştiriler alan bu kitap 50 yıl sonra
modern psikolojiyi etkileyen en önemli
eserlerden biri olarak kabul edilmeye
başlanmıştır. Bu dönemde verdiği derslerde
kullandığı materyaller, daha sonrasında kitap
haline getirilerek 1953 yılında “Bilim ve İnsan
Davranışı” ismi ile yayınlanmıştır. 1964 yılında
öğretim üyeliğinden emekli olan Skinner,
sonraki 10 yıl süresince üniversitede
araştırmalarını sürdürmüştür. 1974’ten sonra
da onursal profesör olarak çalışmalarını
yürüten Skinner 18 Ağustos 1990 yılında
lösemiden hayatını kaybettiği günün
akşamına kadar çalışmalarını sürdürmüştür.
Skinner, evliliğinin ardından Minnesota
Üniversitesi'nde ders vermeye başlamış ve
hayvanlar üzerinde gerçekleştirdiği
çalışmalarına devam etmiştir. Skinner kutusu
ile fareler ve güvercinler üzerinde çalışmış ve
hayvanların da insanlar gibi batıl inançlar
geliştirebildiğini keşfetmiştir. Hayvanların
geliştirdiği batıl inancı detaylandırmak
gerekirse, örneğin Skinner kutusu içinde
B.F. Skinner, 1971.
AP/REX/Shutterstock.com
bulunan butona basarak yem kapağının
açılmasını sağlayan güvercinler, bu şekilde
yeme ulaşmaktadır. Eğer butona basmalarına
gerek kalmadan kapağın açıldığına şahit
olurlarsa, o anki hareketleri ile bir bağlantı
olduğu algısını geliştirirler. Hatta otuz saniye
gibi standart zaman aralıklarında kapaklar
açılsa bile aynı hareketi (Kanat çırpmak ya da
tek ayak üzerinde durmak gibi) yaparak
yiyeceğe ulaştıklarına inanmaya devam ederler.
II. Dünya Savaşı esnasında ders verirken, savaş
sürecine yardım etmekle ilgilenmeye
başlamıştır. O sırada füze güdüm sistemi
bulunmadığından, güvercinleri bombaları
yönlendirmek için eğitmeyi içeren bir proje için
fon almıştır. Güvercin Projesi olarak
adlandırılan projede, güvercinler bir füzenin
burun konisine yerleştirilmiş ve daha sonra
füzeyi hedeflenen yöne yönlendirecek bir alanı
gagalamak için eğitilmiştir. Skinner
güvercinlerle çalışırken önemli bir başarı elde
etmesine rağmen, radarın geliştirilmesi ile
güvercin projesi sonlandırılmıştır. Proje
sonunda iptal edilse de oldukça ilginç
bulgulara yol açmıştır. Hatta Skinner
güvercinlere pinpon oynamayı bile öğretmiştir.
Edimsel Koşullanma
Öğretim Makineleri ve
Programlı Öğretim ilişkisi
Skinner, evliliğinin ardından Minnesota
Üniversitesi'nde ders vermeye başlamış ve
hayvanlar üzerinde gerçekleştirdiği
çalışmalarına devam etmiştir. Skinner kutusu
ile fareler ve güvercinler üzerinde çalışmış ve
hayvanların da insanlar gibi batıl inançlar
geliştirebildiğini keşfetmiştir. Hayvanların
geliştirdiği batıl inancı detaylandırmak
gerekirse, örneğin Skinner kutusu içinde
bulunan butona basarak yem kapağının
açılmasını sağlayan güvercinler, bu şekilde
yeme ulaşmaktadır. Eğer butona basmalarına
gerek kalmadan kapağın açıldığına şahit
olurlarsa, o anki hareketleri ile bir bağlantı
olduğu algısını geliştirirler. Hatta otuz saniye
gibi standart zaman aralıklarında kapaklar
açılsa bile aynı hareketi (Kanat çırpmak ya da
tek ayak üzerinde durmak gibi) yaparak
yiyeceğe ulaştıklarına inanmaya devam ederler.
II. Dünya Savaşı esnasında ders verirken, savaş
sürecine yardım etmekle ilgilenmeye
başlamıştır. O sırada füze güdüm sistemi
bulunmadığından, güvercinleri bombaları
yönlendirmek için eğitmeyi içeren bir proje için
fon almıştır. Güvercin Projesi olarak
adlandırılan projede, güvercinler bir füzenin
burun konisine yerleştirilmiş ve daha sonra
füzeyi hedeflenen yöne yönlendirecek bir alanı
gagalamak için eğitilmiştir. Skinner
güvercinlerle çalışırken önemli bir başarı elde
etmesine rağmen, radarın geliştirilmesi ile
güvercin projesi sonlandırılmıştır. Proje
sonunda iptal edilse de oldukça ilginç
bulgulara yol açmıştır. Hatta Skinner
güvercinlere pinpon oynamayı bile öğretmiştir.
Skinner, gerçekleştirdiği araştırmalar ve
deneyler çerçevesinde koşullanmayı tepkisel
ve edimsel olarak iki farklı şekilde ele alan
görüşünü geliştirmiş ve savunmuştur. Skinner
Pavlov’un ortaya koyduğu ve John Watson
tarafından benimsenen klasik koşullanmaya
karşı çıkmamakta ancak bunu tepkisel
koşullanma olarak ele almaktadır. Tepkisel
koşullanmada başlangıçta herhangi bir etkisi
bulunmayan bir uyarıcı, organizma tarafından
bilinen bir davranışla eşleştirilir. Belirli bir tepki
geliştirilene kadar, davranışla uyarıcıyı birlikte
kullanma işlemi tekrar edilir. En sonunda
oluşması beklenen davranış(tepki), yalnızca
uyarıcı kullanılarak da elde edilebilmektedir.
Edimsel koşullanmada ise organizma
tarafından uyarıcıya verilen tepki, tepkisel
koşullanmadaki gibi otomatik ve bilinçsiz
olmaktan ziyade; kasıtlı ve bilinçli bir şekilde
gerçekleştirilmelidir. Skinner, davranışların,
eylemlerden önceki olaylardan çok, eylemlerin
sonuçları tarafından kontrol edildiğini öne
sürmektedir. Edimsel koşullanma kuramı içten
gelerek yapılan hareketler olan edimlerin de
şartlanabileceği ve bu yolla öğrenmenin
gerçekleşebileceği görüşüne dayanır.
1953 yılında kızının matematik dersine katılan
Skinner, öğrencilerden bazılarının verilen
problemleri çözmekte çok fazla zorlandıklarını,
bazılarının ise çok çabuk çözüp sıkılma
davranışı sergilediklerini gözlemlemiştir. Öğrencilerin bireysel hızlarına
göre geribildirimlerle desteklenen, bir öğretim ortamının eksikliğini
gözlemleyen Skinner, bu konu üzerine çalışmalarına başlayacaktır.
Skinner’in düşüncesi, her öğrencinin kendi hızına göre ilerleyebileceği ve
istendik yönde davranış oluşana kadar aşamalı geribildirimler sunacak bir
cihaz geliştirmekti. Her problemden sonra anında geri bildirim sunan bir
matematik öğretme makinesi geliştirerek işe başlamıştır. Sonunda,
öğrenciler yeni beceriler kazanana kadar kademeli geri bildirim sağlayan
ve materyalleri bir dizi küçük adımda sunan bir makine geliştirmeyi
başarmıştır. Sonraki süreçlerde Skinner’in pekiştirme ilkeleri ve öğretme
makineleri, esas alınarak programlı öğretim teknikleri ve öğretim
teknolojileri alanlarında disiplinler geliştirilecek ve öğrenci merkezli
eğitim anlayışları önem kazanacaktır. Uzaktan eğitim açısından
değerlendirildiğinde de öğretim makineleri uzaktan eğitim sistemlerinin
ve mobil uygulamaların geliştirilmesinde öncülük etmiştir.
Artist: Mariana R. Cook, born 9 Feb 1955
Sitter: Burrhus Frederic Skinner, 20 Mar 1904 - Aug 1990
Date: 1987
National Portrait Gallery
Kaynakça:
Bjork, D. W. (1997). B. F. Skinner: A life.
American Psychological Association.
https://doi.org/10.1037/10130-000 K. Cherry
(04. 26, 2020). B. F. Skinner Biography. 2
Aralık 2020 tarihinde
https://www.verywellmind.com/b-f-skinner-bi
ography-1904-1990-2795543 adresinden
erişildi.
Skinner, B. F. (1967). B. F. Skinner. In E. G.
Boring & G. Lindzey (Eds.), A history of
psychology in autobiography, Vol. 5, pp.
385–413). Appleton-Century-Crofts.
https://doi.org/10.1037/11579-014
S. McLeod (2018). What Is Operant
Conditioning and How Does It Work? 28 Kasım
2020 tarihinde
https://www.simplypsychology.org/operant-co
nditioning.html adresinden erişildi.
Eserleri
•The Behavior of Organisms (Organizmaların Davranışı) The Behavior of Organisms:
An Experimental Analysis, 1938. ISBN 1-58390-007-1, ISBN 0-87411-487-X.
• Walden Two, 1948. ISBN 0-87220-779-X (1976'da geliştirilmiş yeni baskı).
• Science and Human Behavior (Bilim ve İnsan Davranışı), 1953. ISBN
0-02-929040-6. B. F. Skinner Vakfı sitesinde ücretsiz pdf sürümü BFSkinner.org.
• Schedules of Reinforcement, with Charles Ferster, 1957. ISBN 0-13-792309-0.
• Verbal Behavior (Sözel Davranış), 1957. ISBN 1-58390-021-7.
• The Analysis of Behavior: A Program for Self Instruction, James G. Holland ile
birlikte, 1961. Bunun basılı metni yok ancak B. F. Skinner Vakfı sitesinde etkileşimli
sürümü mevcut. ISBN 0-07-029565-4.
• The Technology of Teaching (Öğrenme Teknolojileri), 1968. New York:
Appleton-Century-Crofts Library of Congress Card Number 68-12340 E 81290
• Contingencies of Reinforcement: A Theoretical Analysis, 1969. ISBN
0-390-81280-3.
• Beyond Freedom and Dignity, 1971. ISBN 0-394-42555-3.
• About Behaviorism (Davranışçılık Hakkında) 1974. ISBN 0-394-49201-3, ISBN
0-394-71618-3.
• Particulars of My Life: Part One of an Autobiography, 1976. ISBN 0-394-40071-2.
• Reflections on Behaviorism and Society (Davranışçılık ve Toplum Üzerine
Yansımalar), 1978. ISBN 0-13-770057-1.
• The Shaping of a Behaviorist: Part Two of an Autobiography, 1979. ISBN
0-394-50581-6.
• Notebooks, edited by Robert Epstein, 1980. ISBN 0-13-624106-9.
• Skinner for the Classroom, edited by R. Epstein, 1982. ISBN 0-87822-261-8.
• Enjoy Old Age: A Program of Self-Management, with M. E. Vaughan, 1983.
• A Matter of Consequences: Part Three of an Autobiography, 1983. ISBN
0-394-53226-0, ISBN 0-8147-7845-3.
• Upon Further Reflection, 1987. ISBN 0-13-938986-5.
• Recent Issues in the Analysis of Behavior, 1989. ISBN 0-675-20674-X.
• Cumulative Record: A Selection of Papers, 1959, 1961, 1972 and 1999 as Cumulative
Record: Definitive Edition. This book includes a reprint of Skinner's October 1945
Ladies' Home Journal article, "Baby in a Box," Skinner's original, personal account
of the much-misrepresented "Baby in a box" device. ISBN 0-87411-969-3
(paperback)
